Początki Państwa Polskiego – Kiedy powstała Polska?

kiedy powstała polska?

Spis treści

Witaj! Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, kiedy dokładnie powstała Polska? Historia Polski jest pełna fascynujących wydarzeń, które kształtowały nasz kraj na przestrzeni wieków.

Zaczniemy od genezy Polski i odkrycia, jakie wydarzenia przyczyniły się do powstania naszego państwa. Następnie przejdziemy do okresu rozbicia dzielnicowego, kiedy terytorium Polski było podzielone pomiędzy różnymi księstwami. Będziemy pamiętać również o znaczeniu Królestwa Polskiego i unii polsko-litewskiej dla rozwoju naszego państwa.

Poznamy również wpływ reformacji na Polskę i proces zjednoczenia kraju. Nie zapomnimy o roli, jaką Polska odegrała w historii Europy i jakie wydarzenia miały wpływ nie tylko na nasz kraj, ale również na kontynent jako całość.

Prześledzimy rozwój Polski w XX wieku i zobaczymy, jak ważne wydarzenia i transformacje wpłynęły na nasz kraj. Na koniec zaprezentujemy Polskę we współczesnym świecie – nowoczesne i rozwinięte państwo, które ma wiele do zaoferowania.

Przygotuj się na podróż przez fascynującą historię Polski, która miała ogromny wpływ na nasz kraj i dalej wpływa na nasze życie. Czy jesteś gotowy?

Kiedy powstało państwo polskie? Państwo Mieszka i chrzest ziem polskich

Poznaj genezę Polski i odkryj, jakie wydarzenia przyczyniły się do powstania polskiego państwa.

Historia Polski rozpoczyna się wiele wieków temu, od czasów przednioskich i wczesnopolskich plemion słowiańskich zamieszkujących te tereny. Jednym z głównych wydarzeń w historii Polski było przyjęcie chrztu przez Mieszka I, księcia Polski, w 966 roku. To wydarzenie miało duże znaczenie religijne i polityczne, umacniając pozycję Polski w średniowiecznej Europie.

Kolejnym ważnym momentem w genezie Polski było powstanie państwa polskiego w XI wieku. W tym okresie Polska była monarchią feudalną, a Bolesław Chrobry został pierwszym koronowanym królem Polski w 1025 roku. To wydarzenie symbolicznie uwieczniło powstanie niepodległego polskiego państwa na mapie Europy.

Jednak historia Polski to nie tylko powstanie państwa. Polska była również świadkiem wydarzeń, które mocno wpłynęły na jej kształtowanie się. Przez wieki Polska stawała się coraz większa, wyprzedzała swoje sąsiedztwo zarówno pod względem terytorium, jak i wpływów politycznych. Zdobycie przez Polskę Pomorza Zachodniego, Wielkopolski czy inne obszary było krokiem w kierunku umocnienia polskiego państwa.

Polska była jednym z najważniejszych państw Europy Środkowo-Wschodniej i pełniła ważną rolę polityczną i kulturalną. Jej historia i rozwój miały silny wpływ na cały kontynent.

Aby lepiej zrozumieć genezę Polski, warto przeanalizować kluczowe wydarzenia, takie jak bitwa pod Grunwaldem w 1410 roku, unia personalna z Węgrami w XVI wieku, czy rozbicie dzielnicowe w XII i XIII wieku, które miały wpływ na dalsze losy Polski. Wszystkie te wydarzenia kształtowały polską historię, początki państwa polskiego i wpływały na jej rozwój.

Biorąc pod uwagę genezę Polski, można dostrzec, że jej historia jest pełna heroicznych czynów, trudnych wyborów i ogromnego rozwoju. Znaczenie Polski dla Europy jest niezaprzeczalne i nadal wpływa na kształtowanie się świata.

Rok Wydarzenie
966 Chrzest Polski
1025 Koronacja Bolesława Chrobrego
1410 Bitwa pod Grunwaldem

Rozbicie dzielnicowe – Polanie wśród podziałów

W okresie rozwoju Państwa Polskiego doszło do ważnego wydarzenia, które jest znane jako rozbicie dzielnicowe. To było aż pięć wieków temu, w XI wieku, gdy terytorium Polski podzielone zostało pomiędzy różnymi księstwami. Rozbicie dzielnicowe miało duży wpływ na historię Polski i daty z tego okresu są nadal ważne dla naszej historii.

W tym czasie prowadzone były walki o władzę i terytoria książąt. Polska była podzielona na wiele małych księstw, które rywalizowały ze sobą o dominację. Nie było jednolitej władzy ani centralnego rządu. Oznaczało to, że Polska była bardzo rozdrobniona politycznie i terytorialnie.

Rozbicie dzielnicowe trwało przez wiele lat, a konsekwencją tego było osłabienie kraju i trudności w utrzymaniu jedności. Walki o władzę, podziały terytorialne i konflikty między książętami powodowały wiele trudności dla mieszkańców Polski. Rozbicie dzielnicowe trwało aż do XIV wieku, kiedy doszło do procesu zjednoczenia.

Księstwa podczas rozbicia dzielnicowego

W czasie rozbicia dzielnicowego na terenie Polski istniało wiele księstw. Oto niektóre z nich:

  • Księstwo Gnieźnieńskie
  • Księstwo Krakowskie
  • Księstwo Wielkopolskie
  • Księstwo Mazowieckie
  • Księstwo Śląskie

Każde z tych księstw miało swojego własnego księcia i swoje własne prawa i przywileje. Często dochodziło do konfliktów między nimi, co utrudniało utrzymanie jedności i stabilności w kraju.

Skutki rozbicia dzielnicowego

Rozbicie dzielnicowe miało duże konsekwencje dla Polski. Jednym z głównych skutków było osłabienie kraju i trudności w prowadzeniu wspólnej polityki. Podział na wiele małych księstw utrudniał rozwój gospodarczy i prowadzenie stabilnej polityki wewnętrznej.

„Rozbicie dzielnicowe było trudnym okresem dla Polski, ale jednocześnie miało znaczący wpływ na jej historię.”

Z czasem, dzięki procesowi zjednoczenia, Polska odzyskała jedność i stała się silnym państwem. Jednak rozbicie dzielnicowe pozostaje ważnym etapem w historii Polski, który kształtował naszą tożsamość narodową.

Księstwo Miejsce
Księstwo Gnieźnieńskie Gniezno
Księstwo Krakowskie Kraków
Księstwo Wielkopolskie Poznań
Księstwo Mazowieckie Płock
Księstwo Śląskie Opole

Historia Polski i królestwa polskiego

Zanurz się w fascynującej historii Królestwa Polskiego i odkryj jego ogromne znaczenie dla rozwoju polskiego państwa. Królestwo Polskie było jednym z najważniejszych okresów w historii Polski, w którym kraj ten osiągnął szczyt swojej świetności.

Historia Królestwa Polskiego sięga XIII wieku, kiedy to Konrad I Mazowiecki został koronowany na pierwszego króla Polski. Był to przełomowy moment, który zapoczątkował okres silnego władztwa centralnego i stabilizacji politycznej na terenie państwa. Król miał duże wpływy na sprawowanie władzy w państwie i nadzorował zarządzanie terytorium.

„Królestwo Polskie było znaczącym czynnikiem politycznym i kulturowym w średniowiecznej Europie, posiadało własną armię, bogatą kulturę i artystyczną przeszłość.”

W ciągu istnienia Królestwa Polskiego, Polska rozszerzyła swoje terytorium, obejmując znaczną część Europy Środkowej. Kraj ten był również ważnym ośrodkiem handlowym i gospodarczym, co przyczyniło się do wzrostu bogactwa i wpływów Polski w regionie.

Okres panowania władzy królewskiej w Polsce nie był jednak pozbawiony trudności. Polska toczyła liczne wojny i konflikty, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne, które wpływały na stabilność i rozwój kraju. Niemniej jednak, Królestwo Polskie stanowiło ważny etap w historii Polski, ugruntowując jej pozycję jako niezależnego i silnego państwa na arenie międzynarodowej.

Kluczowe daty dla Królestwa Polskiego:

  • 1226 – koronacja Konrada I Mazowieckiego na króla Polski.
  • 1386 – unia personalna z Litwą i powstanie unii polsko-litewskiej.
  • 1569 – zawarcie unii lubelskiej, tworzącej Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Unia Polsko-Litewska

Zapoznaj się z ważnym momentem w historii Polski i Litwy – unią polsko-litewską. Ta unia, utworzona w roku 1386 przez zawarcie małżeństwa między królem polskim, Jadwigą Andegaweńską, a wielkim księciem litewskim, Jagiełłą, zapoczątkowała wspólne państwo obu narodów.

Unia polsko-litewska była nie tylko sojuszem politycznym, ale również zjednoczeniem dwóch kultur i społeczeństw. W wyniku tej unii Litwa przyjęła chrześcijaństwo katolickie oraz przyłączyła się do Królestwa Polskiego, tworząc jeden z najlepiej rozwiniętych i najpotężniejszych państw Europy Środkowej i Wschodniej.

Unia polsko-litewska umożliwiła Polsce i Litwie bezpieczne granice, wzmacniając ich pozycję na arenie międzynarodowej i otwierając drzwi do dalszego rozwoju i ekspansji.

W ramach unii polsko-litewskiej oba narody miały swoje własne instytucje, ale dzieliły wspólnego monarchy i akceptowały te same prawa i przywileje. To partnerstwo miało ogromny wpływ na kulturę, gospodarkę, oraz rozwój nauki i sztuki w Polsce.

Korzyści wynikające z unii polsko-litewskiej: Rok zawarcia unii:
Wzmacnienie państwa polskiego i litewskiego 1386
Bezpieczeństwo granic
Rozwój handlu i gospodarki
Wspólne instytucje i prawa

Unia polsko-litewska trwała aż do 1795 roku, kiedy to obszar Polski i Litwy został podzielony przez sąsiadujące mocarstwa, a oba państwa przestały istnieć jako odrębne jednostki. Jednak spuścizna unii pozostała, stanowiąc ważny element historii Polski i Litwy.

Odkryj więcej o fascynującej historii Polski i jak ważne wydarzenia, takie jak unia polsko-litewska, wpływały na kształtowanie się tego kraju.

Reformacja w Polsce

Reformacja w Polsce była jednym z kluczowych wydarzeń w historii kraju. Wywarła ogromny wpływ na rozwój polskiego państwa i miała długotrwałe konsekwencje społeczne, kulturowe i religijne.

Wydarzenia reformacyjne w Polsce rozpoczęły się w XVI wieku i związane były z działalnością Marcina Lutra, który wystąpił przeciwko nadużyciom w Kościele katolickim. Wielu Polaków przyjęło idee reformacji i zaczęło propagować nowe nauki religijne.

„Reformacja przyniosła zmiany nie tylko w dziedzinie religii, ale także miała wpływ na całą strukturę społeczną i polityczną Polski.” – Jan Kowalski

Ważne daty związane z reformacją w Polsce to m.in. 1517 rok, kiedy to Marcin Luter opublikował swoje 95 tez, oraz 1555 rok, kiedy to władze królewskie wydały przywilej w sprawie religii, gwarantując wolność wyznania dla różnych wyznań.

Reformacja miała również wpływ na spory polityczne i konflikty religijne w Polsce. Jej wpływ na polską kulturę i sztukę jest widoczny do dzisiaj. Wiele zabytkowych kościołów w Polsce, takich jak Kościół Pokoju w Jaworze, jest świadectwem tego okresu.

Reformacja w Polsce to ważny etap w historii kraju, który uczynił Polskę jednym z ważnych ośrodków reformacyjnych w Europie. Dzięki temu wydarzeniu Polska stała się krajem o różnorodnym krajobrazie religijnym i kulturowym.

Rok Wydarzenie
1517 Marcin Luter publikuje 95 tez
1555 Wydanie przywileju w sprawie religii przez władze królewskie
XVI wiek Rozwój różnych wyznań w Polsce

Zjednoczenie Polski

Prześledź proces zjednoczenia Polski i odkryj, jak różne regiony stały się częścią wspólnego państwa.

Po okresach rozbicia dzielnicowego, Polska została podzielona na wiele mniejszych księstw i kasztelani. Jednak w XV wieku rozpoczęło się staranie o zjednoczenie tych ziem pod jednym władcą. Proces zjednoczenia Polski przyniósł wiele zmian i dat ważnych dla historii kraju.

Jednym z kluczowych wydarzeń było zawarcie unii personalnej przez Władysława Jagiełłę, króla Polski, i Jadwigę, królową polską i królową Węgier. Ta unia personalna przyczyniła się do zjednoczenia wielu ziem pod wspólnym panowaniem. Było to początkiem rządów dynastii Jagiellonów, która miała wielki wpływ na historię Polski.

W 1569 roku doszło do zawarcia Unii Lubelskiej pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim. Ta unia polsko-litewska jeszcze bardziej umocniła zjednoczenie Polski, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Polska i Litwa stały się wspólnym państwem, podzielającym terytorium i instytucje państwowe.

„Zjednoczenie Polski przyniosło stabilność i rozwój kraju. Było to kluczowe dla kształtowania się polskiej tożsamości narodowej i wprowadzenia licznych reform.”

Zjednoczenie Polski miało również znaczący wpływ na rozwój militarnej potęgi kraju. Wzrosła liczba żołnierzy i rozpoczęto modernizację armii. Polska zyskała silną flotę morską i odniosła wiele sukcesów militarne na arenie międzynarodowej.

Ostateczne zjednoczenie Polski osiągnięto w XVII wieku. Była to wynikiem wojen i traktatów, które ustabilizowały granice i przywróciły jedność polskiego państwa. To zjednoczenie stworzyło podwaliny dla kolejnych stuleci rozwoju Polski jako suwerennego państwa.

Ważne daty związane ze zjednoczeniem Polski:

  • 1386 – zawarcie unii personalnej Władysława Jagiełły z Jadwigą na korzyść Polski
  • 1569 – zawarcie Unii Lubelskiej pomiędzy Polską a Litwą
  • XVII wiek – ostateczne zjednoczenie Polski

Wpływ Polski na historię Europy

Historia Polski miała znaczący wpływ na rozwój Europy. Polska, ze względu na swoje położenie geograficzne i rolę polityczną, odegrała kluczową rolę w kształtowaniu wydarzeń na kontynencie. Przez wieki Polska była świadkiem i uczestnikiem decydujących momentów, które miały dalekosiężne konsekwencje dla Europy.

Rola Polski w XVI wieku

W XVI wieku, Polska osiągnęła szczyt swojego potęgialukše. Polska-Litwa była jednym z największych państw europejskich. Posiadając rozległe terytorium, Polska była ważnym graczem politycznym, wpływającym na losy całego kontynentu. Polska odgrywała kluczową rolę w konfliktach, traktatach i sojuszach, a także w rozwoju kultury i nauki.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Europy, w którym Polska odegrała znaczącą rolę, była bitwa pod Wiedniem w 1683 roku. To starcie przeciwko Imperium Osmańskiemu miało wielkie znaczenie dla ochrony chrześcijańskiej Europy przed ekspansją muzułmańską. Sukces wojsk polskich, pod wodzą króla Jana III Sobieskiego, był przełomowym momentem, który zatrzymał tureckie ekspansjonizm i umocnił pozycję Polski w Europie Środkowej.

„Bitwa pod Wiedniem była jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski i miała ogromny wpływ na Europę.”

Wklad polskich naukowców w rozwój Europy

Polski wkład w rozwój Europy nie ograniczał się tylko do polityki i wojen. Wielu polskich naukowców, filozofów i pisarzy wniosło znaczący wkład do kultury i nauki Europy. Przykładem może być Mikołaj Kopernik, polski astronom i autor teorii heliocentrycznej, która kompletnie zmieniła sposób, w jaki społeczeństwo rozumiało świat i miejsce Ziemi we Wszechświecie.

Kopernikowska rewolucja naukowa nie tylko zmieniła naszą wiedzę o kosmosie, ale również miała ogromny wpływ na rozwój nauki i filozofii w Europie. Dzięki pracy Kopernika i innych polskich uczonych, Europa stała się centrum naukowych odkryć i innowacji, które miały długotrwały wpływ na cały świat.

Polski wpływ na historię Europy Opis
Obrona Europy przed Imperium Osmańskim w bitwie pod Wiedniem Decydujące zwycięstwo wojsk polskich, które zatrzymało ekspansję turecką
Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika Zmieniła sposób, w jaki społeczeństwo rozumiało miejsce Ziemi we Wszechświecie
Kultura i literatura polska Wprowadziła nowe koncepcje i idee do europejskiego dyskursu intelektualnego

Polska wnieśli również wiele do europejskiej kultury i sztuki. Promieniując swoją kulturą, literaturą i sztuką, Polska przyczyniła się do rozwoju europejskiego dyskursu intelektualnego i artystycznego. Dzieła wielu polskich pisarzy, poetów i kompozytorów takich jak Fryderyk Chopin, czy Henryk Sienkiewicz, miały ogromny wpływ na rozwój literatury europejskiej.

Kiedy powstała Polska? Podsumowanie

Historia Polski pełna jest ważnych wydarzeń, które miały znaczący wpływ na Europę. Polska odegrała kluczową rolę w kształtowaniu losów kontynentu, zarówno politycznie, jak i kulturalnie. Bitwa pod Wiedniem, teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika oraz wkład polskich naukowców, pisarzy i artystów to tylko niektóre przykłady polskiego wpływu na historię Europy.

Polska w XX wieku

Dokładne poznanie historii Polski w XX wieku jest kluczowe do zrozumienia transformacji, jakie przeszło to państwo. To stulecie było pełne ważnych wydarzeń i przełomów, które miały znaczący wpływ na rozwój Polski.

Ważne daty

  • 1918: Odzyskanie niepodległości przez Polskę po I wojnie światowej
  • 1920: Zwycięstwo w bitwie warszawskiej, zwanej „Cudem nad Wisłą”
  • 1939-1945: II wojna światowa, okupacja niemiecka i sowiecka
  • 1945: Koniec II wojny światowej, utworzenie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
  • 1989: Upadek komunizmu, transformacja ustrojowa i przemiany społeczno-gospodarcze

Te daty stanowią jedynie wycinek z wielu kluczowych wydarzeń, które miały miejsce w XX wieku.

„Polska w XX wieku to historia walki, przemian i odbudowy. To czas, w którym Polska próbowała odzyskać niepodległość, przetrwać okupację, a potem odbudować się po wojnie. To also czas wzlotów i upadków, ale przede wszystkim dowód na niezłomność i determinację polskiego narodu.”

W XX wieku Polska doświadczyła również istotnych transformacji politycznych, gospodarczych i społecznych. Zmiany te miały wpływ na życie codzienne Polaków i kształtowały krajobraz kraju.

Kluczowe transformacje

Jedną z najważniejszych transformacji było odzyskanie niepodległości w 1918 roku. Po latach zaborów i trudach I wojny światowej, Polska powróciła na mapę Europy jako suwerenne państwo. W kolejnych latach, Polska próbowała umocnić swoją pozycję i rozwijać się jako nowoczesny kraj.

Jednakże, XX wiek przyniósł również drastyczne przełomy. II wojna światowa przyniosła okupację niemiecką i sowiecką, a Polska straciła miliony mieszkańców z rąk nazistów. Po wojnie, Polska znalazła się w bloku sowieckim i uległa radykalnym przemianom społeczno-gospodarczym.

W latach 80. XX wieku, Polska była jednym z bastionów komunizmu w Europie Wschodniej. Jednakże, poprzez swoje kształtnącą się opozycję i głoszenia wolności, Polska odegrała kluczową rolę w obaleniu komunizmu i przemianach demokratycznych w Europie. To wieloletnia walka za wolność miała długotrwałe konsekwencje dla Polski.

Dzięki trudom Polaków i ich determinacji, Polska rozwinęła się w XX wieku jako nowoczesne, niezależne państwo i członek Unii Europejskiej. To ważne stulecie pozostawiło trwały ślad w historii Polski, i jest nadal wpływowe w kontekście wzrostu, rozwoju i zachowania tożsamości narodowej.

Polska w XX wieku: Podsumowanie

Polska w XX wieku była świadkiem wielu ważnych wydarzeń i przemian. Odzyskanie niepodległości, okupacja, transformacja ustrojowa i w końcu demokratyczny rozwój – to wszystko tworzyło historię Polski. Te wydarzenia, wraz z przemianami społecznymi i gospodarczymi, ukształtowały Polskę, która istnieje dzisiaj jako nowoczesne i rozwinięte państwo.

Polska dzisiaj

Ciesz się dzisiejszym spojrzeniem na Polskę – kraj, który stał się nowoczesnym i rozwiniętym państwem. Po długiej historii pełnej wyzwań i transformacji, Polska dzisiaj prezentuje się jako dynamiczne i rozwijające się społeczeństwo.

Polska ma olbrzymie znaczenie w Europie i jest aktywnym członkiem Unii Europejskiej i NATO. Gospodarka Polski kwitnie, a innowacje i technologia mają duże znaczenie dla rozwoju kraju.

Jednym z głównych sektorów gospodarki Polski jest przemysł i produkcja. Polskie firmy są znane z wysokiej jakości produktów i mają silną pozycję na rynkach międzynarodowych. Ponadto, sektor usług, w tym turystyka, również odgrywa istotną rolę w gospodarce Polski.

„Polska jest krajem pełnym niesamowitych atrakcji turystycznych, takich jak malownicze miasta, zabytkowe zamki, piękne krajobrazy i bogata kultura. Warto odwiedzić Polskę, aby doświadczyć tego wszystkiego.” – Jan Kowalski, podróżnik

Polacy mają także dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i edukacji. System opieki zdrowotnej jest stale rozwijany, zapewniając mieszkańcom Polski dostęp do specjalistycznej opieki medycznej.

Kultura Polski jest niezwykle bogata i różnorodna. Polacy są dumni ze swojego dziedzictwa i obchodzą wiele tradycyjnych świąt i festiwali. Polska jest również znana z swojej kuchni, takich dań jak pierogi czy bigos, które są uwielbiane zarówno przez mieszkańców, jak i turystów.

Cały czas rozwijający się sektor technologiczny w Polsce przyciąga talentowanych specjalistów z branży IT z całego świata. Wiele polskich miast staje się centrum startupów i inkubatorów, generując nowe miejsca pracy i rozwijając innowacyjne projekty.

Polska dzisiaj jest również aktywnym członkiem społeczności międzynarodowej, podejmując działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Polska jest dumna z wielu osiągnięć i wkładu w różne dziedziny życia społecznego, kulturalnego i politycznego.

Dzisiejsza Polska jest krajem pełnym możliwości i optymizmu. Biorąc pod uwagę jej rozwój dynamiczny, można spodziewać się, że Polska będzie nadal odgrywać ważną rolę w Europie i na świecie.

Polska – Kraj nad Wisłą

Po prześledzeniu fascynującej historii początków Państwa Polskiego, możemy zrozumieć, jakie były początki polskiego państwa i jak historia miała duży wpływ na rozwój Polski. Wydarzenia takie jak rozbicie dzielnicowe, powstanie Królestwa Polskiego czy unia polsko-litewska były kluczowymi momentami w historii Polski. Przez wieki, Polska przeszła przez różne okresy transformacji i odrodzenia, które nadal kształtują to, jak Polska wygląda dzisiaj.

Historia Polski jest pełna dat ważnych dla narodu, które świadczą o trudach i wyzwaniach, jakie przejściowo przynosiło polskiemu społeczeństwu. Jednakże, dzięki wytrwałemu dążeniu do niepodległości i zjednoczenia, Polska przekształciła się w nowoczesne i rozwinięte państwo, które dzisiaj cieszy się stabilnością i postępem. Ważne jest, aby pamiętać o historii Polski i jej początkach, gdyż to właśnie one ukształtowały to, kim jesteśmy dzisiaj.

Dlatego, niezależnie od tego, czy jesteś obywatelem Polski czy zagranicznym obserwatorem, warto poznać historię Polski i zrozumieć, jakie były jej początki i jak ta historia wpłynęła na jej rozwój. Polska ma bogatą i fascynującą przeszłość, której elementy można dostrzec w krajobrazie, kulturze i tożsamości narodowej. Wnioskiem z tej podróży przez historię jest, że aby zrozumieć Polskę dzisiaj, musimy zrozumieć jej korzenie i historię.

Powiązane artykuły